Scholen zijn over enkele jaren verplicht digitale geletterdheid op te nemen in hun lesprogramma. Voor scholen die aan de slag willen met digitale vaardigheden en die daarbij willen leren van collega’s, publiceerde Kennisnet het Handboek Digitale Geletterdheid.
Handboek Digitale Geletterdheid
Het gratis te downloaden Handboek Digitale Geletterdheid is het praktische antwoord op de Monitor Jeugd en Media 2017 van Kennisnet. Uit dat onderzoek, uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit Twente, blijkt dat jongeren stukken minder digitaal vaardig zijn dan gedacht. Zo ontbreekt het hen aan informatievaardigheden, die nodig zijn voor bijvoorbeeld het herkennen van nepnieuws. Ook blijkt de thuissituatie en het opleidingsniveau van de ouders een bepalende rol te spelen. Daardoor dreigt een kloof te ontstaan tussen kinderen die van huis uit wél digitale geletterdheid meekrijgen en kinderen bij wie dat niet het geval is.
Best practices
Om scholen te helpen álle leerlingen - van basisonderwijs, via vmbo tot vwo en mbo - digitaal geletterd te maken, komt Kennisnet nu met het Handboek Digitale Geletterdheid, met daarin de wetenschappelijke inzichten tot nu toe en veel best practices van scholen. Het handboek is bedoeld voor schoolleiders en schoolbestuurders, die digitale geletterdheid een structurele plek in het onderwijs willen geven.
Leren functioneren in de digitale wereld
Volgens Remco Pijpers, strategisch adviseur digitale geletterdheid bij Kennisnet en auteur van het handboek, is digitale geletterdheid 'meer dan een optelsom van meetbare leerdoelen.' 'Het is ook: leren functioneren in de digitale wereld, en daar ‘een eigen ik’ ontwikkelen. Wat al een stuk lastiger in leerdoelen te vangen is. Dat is de boodschap van dit handboek, waarin uitvoerig aandacht wordt besteed aan het ontwikkelen van een visie, en het vertalen van die visie naar de onderwijspraktijk. Het is verstandig als school nu alvast na te denken over wat leerlingen zouden moeten kennen en kunnen en daar alvast ervaring mee op te doen.'
Succesverhalen uit de praktijk
Omdat er weinig wetenschappelijk onderzoek naar effectief lesmateriaal is, zijn de inzichten die in het handboek worden gepresenteerd vooral gebaseerd op best practices, zegt Pijpers. “We hebben gesproken met scholen die al heel ver zijn. En we hebben geleerd van uitmuntende en bevlogen schoolleiders en leraren, in Nederland en daarbuiten. De sleutel voor hun succes ligt voor een groot deel in hun visie en in hun pedagogische relatie met hun leerlingen. Ze realiseren zich terdege dat onderwijs in digitale geletterdheid vraagt om een structurele, curriculaire aanpak, maar ook dat er nog veel onzeker is.”
Digitale vaardigheden verbinden aan belevingswereld
Eén van de mooiste voorbeelden die Pijpers tegenkwam is dat van AOC Oost, een groen vmbo in het oosten van het land, waar docent Lyanca ten Donkelaar haar leerlingen digitale vaardigheden bijbrengt door die te verbinden aan hun belevingswereld. 'Ze leren er hoe je in Excel-sheets bijhoudt hoe snel een kuikentje groeit, of hoe je een foto van een melkmachine bij de boer van je telefoon in de cloud zet. Zonder die context zouden ze zoiets veel ingewikkelder vinden.'