Datavisualisaties en infographics maken veel duidelijk

Meeuw eet fish and chips: in de VPRO-serie Nederland van Boven kun je zien hoe een meeuw van Texel naar Amsterdam vliegt om daar een patatje te scoren. De meeuw zigzagt nog even boven Amsterdam en vliegt dan naar de Noordzee. Daar vliegt de meeuw achter een kotter aan om na de patat een visje te eten. Met een goed gevulde maag vliegt de meeuw langs de kustlijn terug naar het nest op Texel. In een minuut zie je alle vliegbewegingen met blauwe lijnen gemonteerd op een Google Earth-kaart van Noord-Holland. Om alles wat je ziet tot in detail te beschrijven heb je veel woorden nodig, maar door het te visualiseren kun je in één beeld samenvatten wat je met meer dan duizend woorden zou moeten beschrijven. In dit Lesidee kijken we hoe datavisualisaties en infographics met beelden ingewikkelde zaken kunnen uitleggen.

Datavisualisaties Nederland van Boven

Een datavisualisatie hoeveelheid gegevens, een dataset, die beeldend is gemaakt. Dus in plaats van een rij getallen, zie je lijnen, staafdiagrammen of cirkels met labels. Bekijk de afspeellijst met verschillende voorbeelden. Bijvoorbeeld de visualisatie van het thuisbezorgen van maaltijden op Nieuwjaarsdag. Of hoe de perfecte storm een ramp voor Nederland kan betekenen.

Steenkolenmijnen en Haarlemmermeer

In 2016 startte de VPRO met een nieuwe serie: Onzichtbaar Nederland. Je kunt in deze serie goed zien dat de techniek weer een stapje verder is dan enkele jaren geleden. In de aflevering Energie komt een fraaie visualisatie voor van de steenkolenmijnen in Zuid-Limburg. Een filmpje over het ontstaan van de Haarlemmermeer begint met een fraaie animatie over de nacht van 30 augustus 2015. In de aflevering Water van Onzichtbaar Nederland wordt dit zichtbaar gemaakt met opkomende blauwe staafjes in het gebied en rode bolletjes die de pompgemalen voorstellen die op maximale capaciteit hun werk doen. In ditzelfde filmpje is ook te zien hoe de Haarlemmermeer werd drooggemalen en hoe Schiphol eruit zou zien als het meer weer vol zou lopen met water.

Verhaal vertellen

Volgens Wikipedia geeft een infographic of een informatieve illustratie ‘een informatieve weergave van verschillende objecten met een combinatie van tekst en beeld. Dit kan voorkomen in de vorm van een kaart, grafiek, bord, instructieve tekening of een interactieve applicatie. Ze is bedoeld voor het overgedragen van informatie, data en kennis.’ Studio Lakmoes verwoordt het zo: ‘Wat de meeste infographics met elkaar verbindt, is dat ze een verhaal vertellen. Een infographic bevat een kop, een midden en een staart. De lezer wordt als het ware door het verhaal heen geleid. Een infographic bestaat vaak uit een duidelijke titel, een aantal grafieken en iconen die verschillende aspecten van een verhaal laten zien, begeleid van korte teksten, en een conclusie of boodschap.’ Op de site van Studio Lakmoes staat een bestand van 41 bladzijden vol met infographics over energie, voedsel en mobiliteit in Nederland. Ze wonnen er de Infographics Jaarprijs van 2013 mee.

Zelf een infographic maken

Er zijn tools voor het zelf maken van een infographic. Twee zaken zijn van belang: de data en de vormgeving. Het verzamelen van data kun je beter overlaten aan instanties als het Centraal Bureau voor de Statistiek, het CBS. Je wordt er bedolven onder een stortvloed aan cijfers over de meest uiteenlopende onderwerpen. Voor het maken van een goede en mooie infographic moet je op een aantal zaken letten zoals; het moet interessant zijn, simpel, let op het gebruik van kleuren, lijn alles netjes uit, houd het rustig qua lettertypes, zorg voor een heldere stijl en neem de tijd. De auteur van dit artikel, Ray Meur, noemt drie geschikte sites voor het maken van infographics: piktochart.com, infogr.am en easel.ly. Andere sites zijn venngage.com en infoactive.co.

Geanimeerde infographics

De Zweedse arts en professor Hans Rosling maakt data op een prachtige en humoristische manier zichtbaar. Een uitspraak van hem is: ‘Chimpansees scoren nog beter als het gaat over kennis van de wereld dan jullie!’ Bekijk zijn filmpje over de wereldbevolking met de titel: ‘Don’t panic: the truth about population’. Meer informatie over geanimeerde infographics vind je op . Het begint met data, daarna moet je goed nadenken over een script en een verhaal. Uiteraard moeten de data echt kloppen, maar het is ook belangrijk om met humor die droge gegevens te presenteren.